Eerste Groen Brugge Quiz

Er tikken pissebedden in mijn hoofd.
Ze naaien mijn gedachten op.
Ik denk al dagen aan een daad, zo groot,
zo hevig en dramatisch dat mijn naam
in alle kranten komt te staan.

Napoleon, las ik, was kleurenblind
en bloed was voor hem groen als gras.
En Nero, die bijziend was, hield het spel
in zijn arena bij door een smaragd.

Nu even stilstaan. Moet je horen: ik
ga straks de straat op, ik besta het, schiet
me leeg en verf de feeststad groen.

Nog voor het eind van het festijn
zal ik de grootste zoekterm zijn.

U leest hier een stukje gedicht van de begin dit jaar overleden Menno Wigman. Titel van het gedicht is de naam van de na Nero mogelijk bekendste brandstichter uit de geschiedenis. Een jonge Griek die, belust op roem, de tempel van Artemis in brand stak. Hij werd niet alleen ter dood veroordeeld, maar men stelde tevens een verbod op het noemen van zijn naam in. Toch werd hij opgepikt in de geschiedschrijving en gaandeweg werd zijn naam verbonden aan het syndroom dat mensen aanduidt die een misdrijf plegen, alleen maar om bekend te worden. Titel van het gedicht, naam van de Griek of naam van het syndroom?

Méér liefhebbers van vuur! Een overlijden waar er wellicht net iets minder om getreurd zal zijn, al weet je dat tegenwoordig nooit, is dat van Edgar Ray Killen. Die was immers in 1964 als lid van de plaatselijke Ku Klux Klub betrokken bij de moord op 3 burgerrechtenactivisten. Toch duurde het tot 2005 voordat hij achter de tralies belandde. Niet omdat hij tot dan niet verdacht was geweest, maar omdat hij zo’n 40 jaar eerder was vrijgesproken. Een jurylid kon immers niet geloven dat deze ‘man van God’, in zijn vrije tijd dominee, betrokken was bij de moordpartij. Anderzijds zorgde de verontwaardiging over de feiten wel mee voor de totstandkoming van de zwarte burgerrechten, zodat de man toch zijn nut blijkt te hebben gehad. Boeiende stof voor een film dus, en die kwam er ook, in 1988, in een regie van Alan Parker, met Willem Dafoe en Gene Hackman in de hoofdrollen. Welke film?

En kom, nu het hier toch al behoorlijk aangebrand is. In juni 1986 vierden Jerry James en de dit jaar overleden Larry Harvey de zomerzonnewende door op Baker Beach, San Francisco de houten afbeelding van een man in brand te steken. Meteen ook het begin van het Burning Man-festival, dat later naar Nevada zou verhuizen en jaarlijks zo’n 70.000 deelnemers trekt. De grote rijshouten figuur die men steevast verbrandt op het einde van het festival, is geen nieuw gegeven. Het ritueel werd al door Caesar beschreven in ‘De bello Gallico’ en werd uitgevoerd door Keltische druïden, al dan niet met bijhorende mensenoffers. Bij filmkenners doet dat ongetwijfeld een belletje rinkelen met een gelijkaardig ritueel in een film uit 1973 of, veel erger, de remake met Nicolas Cage uit 2006. Wat is de naam van zo’n verbrande pop of de titel van beide films?

Van vuur gaan we over naar water. En met noodlottige afloop, toen op 6 mei jl. motorcrosskampioen Eric Geboers verdronken bleek te zijn na een banaal boottochtje in de vijver van recreatiedomein Miramar in Mol. De schuldige was deze hond, die Geboers wou redden. Wat dus duidelijk geen succes was. Althans niet voor Geboers. Van de hond zelf hebben we geen nieuws, maar het is, in droge staat, wel een beestje dat het waard lijkt om te redden. Dit Japanse hondenras, van nature jachthond, is wel zeer zelfstandig. In de gebruiksaanwijzing erbij staat dat ze al snel eens op eigen houtje de omgeving durven verkennen en aldus niet zelden onder een auto belanden. Of in een vijver. Nochtans zouden ze ook zeer intelligent moeten zijn. Al kan het natuurlijk allemaal met voorbedachten rade geweest zijn en zit de hond nu ergens op een eiland in de Caraïben te nippen van een bobtail. Wat is de naam van dit hondenras, het kleinste van de 6 inheemse Japanse spitsrassen en sterk gelijkend op de Akita? De naam lijkt trouwens sterk op die van deze Japanse gevechtslegende, in Kill Bill de man van de zwaarden, Hattori Hanzo. De naam bestaat soms uit twee delen, maar wij hebben enkel het eerste nodig. Het tweede betekent trouwens gewoon ‘hond’.

We blijven nog een tijdje in het water met twee nazi-gerelateerde vragen, niet de laatste van deze avond trouwens. Jammer dat we er niet tijdig aan gedacht hebben ons te laten sponsoren door Canvas. Kampen om tungtvannet is anders wel een serie die perfect op Canvas past. Ze handelt over de pogingen van Noorse en Britse teams om te verhinderen dat de Duitsers een atoombom zouden ontwikkelen tijdens WO II. Hiervoor hadden ze nood aan een betere neutronenmoderator dan water, dat te veel verrijkt uranium nodig had. De operatie die er uiteindelijk zou voor zorgen dat de Duitsers hun plannen een tijdje moesten uitstellen, was er één van 9 Noorse verzetsstrijders, waaronder de zo’n twee maanden geleden gestorven Joachim Ronneberg. Hun aanslag op de Vemorkfabriek in het Noorse Rjukan bleek uiteindelijk doorslaggevend na eerdere mislukte pogingen. De Duitsers verplaatsten hun productie naar hun thuisland, waarna hun veerboot tot zinken werd gebracht en ze hun atoomplannen wat mochten opbergen. Maar hoe kennen we de geviseerde stof die als formule D?O heeft beter? De algemeen gekende naam dus, niet gewoon wat u leest in de formule.

En dan was er nog Reinhard Hardegen, begin juni overleden en één van de grootste lefgozers uit Wereldoorlog II. De duikbootkapitein slaagde er immers tot tweemaal toe om een wolfpack van onderzeeërs tot aan de Amerikaanse kustlijn te laten glijden en daar in totaal 19 vijandelijke schepen te kelderen. Een gedurfde aanval die ‘Amerika’s tweede Pearl Harbor’ werd gedoopt. In totaal werden tijdens de onderzee-operaties 609 schepen tot zinken gebracht en verloren duizenden het leven. Tot een bezette stad (of land) heeft het echter nooit geleid. Deze verrassende aanval kreeg een gepaste naam, die u ook terugvindt in de bijnaam van de Symfonie nr. 94 van Joseph Haydn, wijzend op eenzelfde verrassingselement, een soort boe- (of boem-)effect avant-la-lettre in de klassieke muziek. Welke naam kregen de onderwateroperaties? ‘Operatie’ mag u weglaten, maar u schrijft het wel in het Duits op.

En we blijven nog even aan het water hangen. Mocht u denken dat de dame op de foto Sophia Loren is, in het gezelschap van wat Italiaanse vissers, dan vergist u zich. De dame is eigenlijk een Duitse fotografe, die hier eventjes zelf meespeelt en tegelijk doorbrak met deze foto. Inge Feltrinelli, want zo is ze bekend geworden, overleed ook dit jaar. Maar de bekendste figuur op de foto is de man aan uw linkerzijde. Wie is die man, die hier poseert met Feltrinelli, een oude Cubaanse visser en de zee op de achtergrond? En een zwaardvis, dat ook.

En nu we dan toch net een beroemde baard hebben gezien… We schakelen een haartje hoger. Want ook het quizmilieu werd iets minder kleurrijk toen Luc Magerman bij het begin van het nieuwe schooljaar overleed. Deze markante figuur, die u ook kan kennen van zijn deelname aan ‘De Pappenheimers’ of van zijn kenmerkende, ooit eens in brand gestoken baard, had ook een opmerkelijk doodsprentje. Daarin werden onder meer volgende ‘functies’ vermeld: Darwinist, Conservator Museum of Nihilism en Ordained Minister with the Church of the Flying Spaghetti Monster. Die kerk van het vliegende spaghettimonster kan u ook kennen onder een andere naam. Hoe noemen we die quasi-religieuze leer, met sterke inspiratie in de Caraïben en in het genaamde monster?

Van beroemde baarden naar een minstens even beroemde snor. De enige echte game-uitspatting die ik me tegenwoordig nog permitteer is op de intussen alweer wat achterhaalde Nintendo Wii met de 2 meisjes. Welgeteld twee spellen hebben we daarop. Maar eigenlijk wordt er maar eentje meer gespeeld: Super Mario. Gecreëerd door Shigeru Miyamoto en co, die begin jaren ’80 hun videogamebedrijfje op de kaart probeerden te zetten in de VS. Het figuurtje hadden ze toen al, maar de naam (Jumpman) was nog niet je dat. Tot de huisbaas (de ‘super’ van het gebouw) binnenstapte: de pal op mijn verjaardag dit jaar overleden Mario Segale. Een keiharde, norse huisbaas, die niet dol was op videospelletjes en nog minder op zijn associatie met wat later de Nintendo-mascotte zou worden. Maar de naam was er. Enter Mario, exit Jumpman. Maar in welk ander iconisch spel werd die laatste geïntroduceerd, alvorens ie aan een eigen carrière begon?

De naamgever van onze kleine superheld vertrok dus naar de eeuwige pixelvelden. Maar ook verder was het geen goed jaar voor kleine ventjes. We hadden al de dood van Verne Troyer (aka Mini-Me uit de Austin Powers-films) eind april, maar een maand later was het de beurt aan Jerry Maren. Jerry wie, zegt u? Wel, we zouden al zijn kleine rolletjes kunnen opsommen, maar eigenlijk is er maar eentje dat telt: die waarbij hij een lekstok overhandigt aan Dorothy in ‘The Wizard of Oz’. Een film waarin hij optrad met 123 andere acteurs met dwerggroei. En zijn faam nu komt vooral voort uit het gegeven dat hij de laatste overlevende van die ventjes was. De naam van het volkje dat Dorothy moet redden is ook, niet toevallig, die van een kat met dwerggroei, of misschien iets gekender nog: die van een kaart- en rollenspel van Steve Jackson, met meer dan één tong stevig in the cheek. Het is tevens een parodie op andere rollenspellen. Hier verwijst de naam dan weer naar zgn. ‘powergamers’, gamers die zo snel mogelijk winst beogen door hun karakter constant te upgraden, wat niet altijd als de meest faire manier van spelen wordt gezien. Naam van dit spel of van het dwergvolkje uit de film? U antwoordt in het enkelvoud.

En dan maken we een logisch sprongetje naar deze dames, die hier niet onvermeld konden blijven. Dit jaar (2018) verloor tv-kijkend Vlaanderen immers niet één maar twee tantes: ‘Tante Lieve’ (Simoens) en ‘Tante Terry’ (Van Ginderen), op nog geen twee maand tijd. Deze twee tantes zitten in het collectieve geheugen gegrift. En de rode draad doorheen een flink deel van hun carrière is het programma dat ze samen met ook nog Tante Ria (die 4 jaar geleden stierf) zo’n 23 jaar presenteerden. Hoe heette dit kinderprogramma?

Het treintje op het einde is een mooi bruggetje naar het treinmuseum ‘Train World’. Daar heeft de overleden Belgische schilder en decorontwerper Alexandre Obolensky heel wat werk voor gecreëerd, samen met striptekenaar François Schuiten. Bv. deze ‘Hommage à Spilliaert’ in de inkomhal, een adaptatie van het werk ‘Lente’ van Leon Spilliaert. Maar in welk imposante station, waar je tegenwoordig geen budget meer voor zou vinden, vinden we dit museum?

Meer plezier voor de klein mannen. Op 27 januari overleed de bedenker van enkele van de grootste labyrinten op aarde, Ingvar Kamprad. Wat die IKEA-doolhoven extra uitdagend maakt, is het gezelschap van kinderen. Ouders weten waarom. Om die reden creëerde de man aan de voorkant van zijn 412 woonwarenhuizen ook een speelhoekje. Zeg maar een ballenbad-plus. De naam van die speelhoek is ook de geboorteplaats van de jonge Kamprad, een streek in het Zuiden van Zweden. Je kan in de naam van dat zogeheten ‘landschap’ ook de Zweedse vertaling van ‘kleintjes-land’ lezen. Hoe heet deze vluchtroute voor winkelende ouders?

“We can do it”, het past wellicht niet bij het in mekaar zetten van een IKEA-kast, maar wel bij deze affiche. Tot twee jaar geleden zou het overlijden van Naomi Parker Fraley wellicht voor weinig deining hebben gezorgd. Maar toen werd bekend dat ze zo’n 75 jaar eerder model had gestaan voor de dame op de iconische poster. Het was een manier om haar landgenotes tijdens de Tweede Wereldoorlog aan te sporen om hard te werken voor de oorlogsindustrie, zodat het vaderland (of: moederland) de bovenhand zou kunnen halen. Een symbool voor het feminisme en voor de economische kracht van vrouwen. U ziet hier zo’n dame. Hoe werd deze enthousiasmerende mascotte, of eigenlijk elke dame die zich op deze manier inzette, genoemd? (dus een voornaam met een bijnaam erbij; die bijnaam verwijst naar het slaan van klinknagels; in het VK was dit bv. een ‘canary girl’)

De kans is veel groter dat u bij de vraag aan uw digitale assistent (Siri of die andere) om uw IKEA-kast in mekaar te zetten de uitspraak “I’m sorry Dave, I’m afraid I can’t do that” hoort, zoals HAL 9000 in de film ‘2001: A Space Odyssey’. De zin zou eerst worden uitgesproken door Martin Balsam of Nigel Davenport, maar beide acteurs werden door regisseur Stanley Kubrick afgewezen. Uiteindelijk viel de keuze op theateracteur Douglas Rain, met het gekende angstaanjagend monotone resultaat. De man zelf zou nooit gezien hebben wat Kubrick had gemaakt van het kortverhaal The Sentinel, van één van de ‘big three’ uit de science-fiction-literatuur, die dit verhaal samen met Kubrick zelf bewerkte tot het klassieke filmscript. Wie schreef dit kortverhaal?

In 2018 verloren we ook het mogelijk grootste tot dan toe nog levende genie, als we even Etienne Vermeersch en Maarten Boudry buiten beschouwing laten. De halve computer Stephen Hawking dus. Die had zeker wél kunnen helpen met die kast. Maar of er op zijn sterfdag veel taart zal zijn gegeten, weten we dan weer niet. Maar dat is wel wat wiskundigen dan doorgaans doen. Op welke bijzondere dag overleed Hawking dus? Wellicht niet geheel toevallig, want aangezien het universum in balans moet zijn, was het ook de geboortedag van Albert Einstein. U mag antwoorden met de datum (dus eerst een cijfer en dan de maand). (ook pornoster Sasha Grey werd op die datum geboren, maar dat is wellicht iets minder relevant)

Gelukkig heeft Hawking het gebrek aan intellect van de huidige president van de VS niet te lang moeten meemaken. Het is bijna moeilijk voor te stellen nu, maar vergeleken met Trump vielen vader en zoon Bush wellicht nog mee. In het voorjaar verloor de ene zijn vrouw, de andere zijn moeder (alvorens de vader onlangs ook zelf de geest gaf). Barbara Bush is daarmee niet de eerste ‘first lady’ én ‘first mother’ in de geschiedenis. Wie was haar voorgangster zo ergens rond de eeuwwisseling van 18 naar 19? U mag antwoorden met de naam van haar man en zoon, zoals ze ook zelf het best gekend is. In tegenstelling tot moeder Bush maakte ze wel niet meer mee dat haar zoon president werd.

De huidige Amerikaanse president mag dan een karikatuur van een wereldleider zijn, een mogelijke wereldleider onder de karikaturisten, zeker wanneer het op wielrenners aankwam, was de in oktober overleden Kuurnenaar Rik Delneste, nom de plume ‘Nesten’. Zo maakt hij ook deze tekening, van een voormalig wereldkampioen wielrennen met een toch vrij karakteristieke kop. Deze man maakte indruk bij zijn debuut als profwielrenner in 1974. Niet zozeer door laatste te worden in Parijs-Roubaix, maar door de week erop zowaar de Amstel Gold Race te winnen, een huzarenstukje dat hij elf jaar later nog eens herhaalde. Tussendoor volgden een tiental etappes in de Tour, was hij de eerste wielrenner die de grens van 50 km/u doorbrak in een tijdrit en onthouden we vooral ook zijn uitdrukkingen ‘met je hol open zitten’, ‘je het snot voor de ogen hebben gereden’ en ‘zitten te harken op je fiets’, iets waar nu zelfs Donald Trump nog naar verwijst bij de bestrijding van bosbranden. Wie is deze man, die in 1978 in een sprint met twee op de Nürburgring uittredend wereldkampioen Francesco Moser versloeg?

Van de rubberen bandjes van onze wereldkampioen over naar de massaproductie van rubber. En wel in Brazilië, in een speciaal daartoe opgerichte industriestad, zo’n 10.000 km² aan de oevers van de rivier de Tapajós. Een belangrijke inspiratiebron voor Aldous Huxley en zijn Brave New World, die stad en het principe van massaproductie door middel van een lopende band. Hij geeft de industrieel die hiervoor verantwoordelijk was en in het boek ook bij naam wordt genoemd bijna Messiaanse allures. De industriestad zelf zou 6 jaar blijven bestaan, maar werd nooit echt de strikt gereglementeerde en georganiseerde modelstad met 10.000 inwoners die de oprichter voor ogen had. Toch is het stadje op zich blijven bestaan en leven er nu opnieuw 3.000 mensen. Wat heeft dat nu te maken met deze ronde? Wel, de industrieel achter de stad gaf er tevens zijn naam aan, een naam die we ook zien terugkomen in een album uit 2008 van de dit jaar overleden IJslandse componist Jóhann Jóhansson. Wat is de naam van de stad?